Zorgwekkende ontwikkelingen stapelen zich op: klimaatverandering, migratiestromen, populisme, handelsconflicten, een wankel financieel bestel en fragmentatie van de nationale en Europese politiek. Deze problemen zijn terug te voeren op het steeds weer eenzijdig worden van de in de samenleving dominerende waardeoriƫntatie, waardoor mens en maatschappij steeds weer rampzalige karikaturen van zichzelf worden. In onze tijd gaat het om de eenzijdige overwaardering van materialistische en individualistische waarden. Moraliteit en menselijke maat zijn daarbij verloren gegaan.
Door vanuit de huidige maatschappelijke situatie een paar stappen terug te zetten kunnen we op basis van de Europese filosofie, cultuur en geschiedenis tot een nieuw moreel kader komen. Daarbij keren we terug naar het ideale mensbeeld van de Renaissance, zoals dat gestalte kreeg in de door Leonardo da Vinci verbeelde homo universalis. In dat mensbeeld waren de fundamentele krachten tussen het geestelijke en het materiƫle en die tussen het universele en het individuele nog met elkaar in evenwicht. Aan dat mensbeeld kan een moreel kompas worden ontleend, waarmee we een uitweg kunnen vinden uit de samenloop van zorgwekkende ontwikkelingen. Alleen wanneer we, net als de homo universalis, het evenwicht weten te bewaren tussen de fundamenteel menselijke waarden, kan er sprake zijn van menselijke waardigheid en duurzaamheid. Dat inzicht leidt uiteindelijk tot een concrete maatschappelijke agenda.
Uitgebreide samenvatting Homo Universalis
Interview Homo Universalis (35 min)
Interview Volkskrant 28 december 2019
“Dit boek laat op indrukwekkende manier zien hoe mens, mensbeeld en moraliteit door de eeuwen heen steeds weer zijn veranderd en welke gevolgen dat heeft gehad. Het biedt hoop op een nieuw moreel kompas, in een tijd waarin individualisme en materialisme dominante factoren zijn, waarin we de aarde verwoesten, waarin het financieel-economische bestel niet meer dienstbaar is aan de samenleving.”
Jan Terlouw
“De Homo universalis is deel van het grotere geheel. Dat zijn we vergeten en daardoor zijn we de weg kwijt geraakt. Alleen door de verbinding met het grotere geheel te herstellen, kunnen wij onze waarlijke menselijkheid hervinden. Daarin is de natuur de basis en het ijkpunt, waarvan ook wij deel uitmaken. Op basis van dat evenwichtige mensbeeld wordt u in dit doordachte boek een moreel kompas aangereikt. Ik wens u veel inspiratie toe.”
Prinses Irene
“Iedere leider spreekt erover, de meeste leiders willen het toepassen, slechts enkele maken een concreet begin maar bijna niemand begrijpt precies de kern: het Moreel Kompas. Zo belangrijk voor onze richtingloze tijd. Klaas van Egmond laat op briljante wijze zien hoe we het klassieke beeld van Da Vinci – de Homo Universalis – kunnen gebruiken om de naderende Perfect Storm van catastrofes in de Europese samenleving te trotseren. Met een Aristotelische renaissance van het Midden. Dit boek is kraakhelder, intelligent, urgent en constructief. Goethe zou trots op hem zijn!”
Laurens Knoop, The School of Life